Overweging van René Dinklo OP op Kerstavond, 24 dec 2024
Lezingen: naar Jesaja en Lucas 2
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Hier vind je andere overwegingen (en hier de overwegingen tot april 2023).
Overweging
Deze verkondiging begin ik met een vraag aan u, maar wees gerust het wordt vanavond geen pubquiz, ook al lijkt het erop!
Wat is het woord van het jaar 2024 geworden?
….
Precies: ‘polarisatie’.
Het bizarre was natuurlijk dat Van Dale de verkiezing van het woord van het jaar heeft afgeblazen vanwege te polariserende reacties. Zo kwam Van Dale zelf op het idee om ‘polarisatie’ tot het woord van het jaar uit te roepen als uitdrukking van de tijdgeest.
En nu een bonusvraag:
Wat is een woord dat je vaak in een kerstwens tegenkomt en dat zowel in het kerkelijk taalgebruik als in het wereldse taalgebruik het goed doet?
….
Natuurlijk: ‘vrede’.
Aan de ene kant heb je dus ‘polarisatie’ en aan de andere kant ‘vrede’. Polarisatie staat voor conflict en vrede voor harmonie. Twee tegengestelde bewegingen. We hopen allemaal op vrede op deze aardbol, maar we leven in een tijd van polarisatie.
Polarisatie is alom tegenwoordig. We zien oorlog en geweld in onze nabijheid: in Oekraïne in het Midden-Oosten of gewoon op de kerstmarkt in Maagdenburg. In de samenleving komen we polarisatie tegen op bijna ieder vlak. Het meest zichtbaar is het in de sociale media. Een open discussie lijkt onmogelijk te zijn geworden. En in vele landen zien we dat de polarisatie in de samenleving ook weerspiegeld wordt in de politiek.
De zwaarden en de stampende trappende laarzen uit de eerste lezing zijn nog niet weg uit onze wereld.
Tegen de trend van polarisatie is het interessant om te zien dat de Rooms Katholieke Kerk de afgelopen jaren gekozen heeft voor het synodaal proces. Hoe kunnen we komen tot verandering in de Kerk zonder dat we vervallen in polarisatie? Het synodaal proces is een oefening, waarin de gelovige geleerd wordt om onbevangen zonder oordeel naar elkaar te luisteren en om vandaaruit gezamenlijk verder op weg te gaan.
Uiteraard is het geen gemakkelijk proces.
Kijken we nu naar het bekende verhaal van Jozef en Maria vanuit de optiek van polarisatie en vrede.
Maria en Jozef woonden in een gebied dat onder de macht viel van de Romeinse bezetter. Een bezettende macht leidt altijd tot polarisatie in de samenleving. Bovendien moesten Jozef en de hoogzwangere Maria op weg voor de volkstelling in opdracht van de bezetter. Dit bevel gold voor velen. Het verplicht op reis moeten zal tot onrust hebben geleid en vrede zeker niet dichterbij hebben gebracht.
En dan hebben we nog de relatie tussen Jozef en Maria. Maria was zwanger en Jozef wist zeker dat zij niet zwanger van hem was. Normaal gesproken zou dit voldoende zijn om je verloofde te verstoten na een knallende ruzie, maar Jozef kiest voor een andere weg, de weg van vrede.
Dat doet mij de volgende vraag stellen: Hoe komen wij uit de polarisatie of blijven we weg van de polarisatie en bewegen we ons in de richting van de kerstgedachte van vrede?
Hoe is Jozef tot de weg van vrede gekomen?
In het Mattheus evangelie, dus niet in het Lucas evangelie, kunnen we lezen dat Jozef in een droom werd bezocht door een engel die hem toesprak om niet te scheiden van Maria omdat het kind in haar schoot van de Heilige Geest was.
En hoe was het met Maria?
Ook zij werd bezocht door een engel, Gabriël, die aankondigde dat zij zwanger zou worden, en een zoon ter wereld zou brengen, die groot zal zijn en Zoon van de Allerhoogste genoemd zal worden.
In het kerstevangelie komen we ook een engel tegen. Deze verschijnt aan de herders. De engel verkondigt dat een redder geboren is. En even later zong een grote hemelse schare: ‘Ere zij God in de hoge, en vrede op aarde voor alle mensen van goede wil.’ Vrede dus…
Het lijkt wel alsof de engelen ons leiden naar de vrede waarnaar we naarstig op zoek zijn.
Engelen verkondigen de stem van God. Engelen zijn z’n boodschappers. Maar bent u weleens een engel tegengekomen? Ik bedoel natuurlijk niet de engel thuis bij de kerststal ….
Ik in ieder geval niet.
Waar het om gaat is dat je de roepstem van God in je leven leert herkennen. God klopt aan jouw deur. Het kan een stem zijn die je in jezelf hoort of een stem verwoordt door een mens van vlees en bloed die je raakt in het hart of misschien toch ook door een engel?...
En hoe reageren we daarop?
Kijk naar Jozef, Maria en de herders. Zij luisteren naar de stem van de engel, de boodschapper van de Heer. Zij nemen de woorden tot zich, aanvaarden het en doen zoals gevraagd wordt.
We zien dus dat Jozef, Maria en de herders onbevangen luisteren naar de engelen. Is dat het begin van de weg naar vrede, onbevangen luisteren, ontvankelijk zijn? Gaat het niet om ‘ontvangen èn baren’ zoals bij Maria?
Laten we het maar proberen. Onbevangen luisteren naar de boodschap van Kerst en dat waar maken in ons eigen leven. Met Kerst is ons een Redder geboren dat wil zeggen Gods Licht is onder ons gekomen.
Mogen wij zijn Licht verder verspreiden tegen de duisternis van onze wereld in. Het licht van vrede tegenover de duisternis van polarisatie.
