Overweging van Wiebe Fransen OP tijdens de seniorenviering, 13 juni 2025
Eerste lezing: Romeinen 12: 12-21
Evangelie: Lucas 24: 13-35 (Emmausgangers)
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Hier vind je alle overwegingen.
Overweging
In augustus 1968 veranderde in Tsjecho-Slowakije de zogenaamde Praagse lente in een koude periode van communistische onderdrukking. Moskou regeerde met harde hand. Ja, toen ook! Gelukkig waren er mensen die de fakkel van hoop brandend wisten te houden en durfden hopen op betere tijden. Een van die mensen was Václav Havel. Veel later zou hij president van Tsjechië worden. Bekend mogen zijn z’n woorden: “Diep in onszelf dragen wij de hoop. Is ze niet daar, dan is ze nergens. Hoop is de kunst om ergens aan te werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft.” Ergens aan werken omdat het goed is…
Paus Franciscus heeft aan dit jaar, aan dit heilig jaar, de naam meegegeven van “Pelgrims van de hoop”. De naam herinnert ons eraan dat we op weg zijn – pelgrims – met verwachting, met hoop op de toekomst. Franciscus zelf leefde uit die hoop, zoals blijkt uit de titel van zijn boek dat dit jaar verscheen.
Hij begint zijn boek met te vertellen dat zijn Italiaanse grootouders wilden emigreren naar Argentinië, maar dat ze de boot, waarmee ze zouden reizen, niet op tijd konden halen. Laat die boot nu schipbreuk lijden en veel slachtoffers eisen! Anders zou hij, Franciscus, er ook niet zijn geweest! De ironie van het leven.
De hoop is een van de gaven, tezamen met geloof en liefde, die God ons schenkt als we ons ontvankelijk voor Hem openen. Deze 3 gaven vervullen ons van zijn heilige Geest, trekken ons uit onze enge bubbel en geven ons oog en hart voor Gods aanwezigheid onder ons en in de wereld, ondanks allerlei negatieve gebeurtenissen. En negatief nieuws is er genoeg. Denk maar aan de toename van dictatoriale leiders, oorlogen, klimaatperikelen en verharding van standpunten. Slaat u ook het NOS-nieuws over? Gevoelens van teleurstelling, zelfs van moedeloosheid kunnen ons overkomen, zoals bij de 2 leerlingen van Emmaus met hun bedrukte gezicht: die tegen de vreemdeling zeiden: “Wij leefden in de hoop dat Jezus Israël zou bevrijden, maar intussen is hij al 3 dagen dood.”
Ja, we blijven bidden voor vrede en gerechtigheid, al vraag je je soms wel af: “Hoelang duurt het nog?” Uiteindelijk is de hoop, evenmin als het geloof en de liefde, niet los verkrijgbaar. Het is God die ons trekt, die ons het eerst heeft liefgehad en blijft liefhebben, die ons hoop geeft. De heilige Schrift leert ons dat de bron van onze hoop Christus is, die zal terugkomen om zijn rijk van vrede en gerechtigheid definitief te vestigen. De eerste lezing vandaag zegt duidelijk dat hopen niet passief afwachten betekent. Integendeel. Ze heeft het over een bepaalde mentaliteit, een bepaalde houding van meewerken. Ik citeer: “Laat de hoop u blij maken…volhardt in het gebed. Bekommert u om de noden van anderen…Leeft voor zover het van u afhangt in vrede met alle mensen laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwint het kwade door het goede.”
Dit vraagt van ons een actieve, christelijke mentaliteit.
En waar blijft de hoop, wanneer we horen dat we een terminale ziekte hebben? Hopen we enkel dat het mee zal vallen of dat een bepaalde geneeswijze ons kan helpen? Of is het niet veel meer het vertrouwen dat we geprobeerd hebben, soms met meer of minder welslagen, iets christelijks van ons leven te maken, dat we een goed mens hebben proberen te zijn? Kunnen we naar onszelf kijken met een positieve blik, zoals we dat ook naar onze medemensen hebben gedaan?
De dood is een afscheid dat we allen moeten nemen. In de Cariben zeggen we: “Bo ta nace pa muri – Je wordt geboren om te sterven.” Niemand ontkomt eraan. Ook Jezus niet. Natuurlijk kunnen de omstandigheden rond een sterven verschillend zijn. Een paar weken geleden stierven 2 kinderen van 8 en 10 een gewelddadige verdrinkingsdood. Vreselijk! Diezelfde dagen stierf Wiegel op 83-jarige leeftijd.
Uiteindelijk komt het in ons leven aan op liefde: mogen we ervaren dat God ons in Christus liefheeft, dat Hij in Christus solidair met ons wordt in leven, strijden en sterven. Wat een geluk als we net als de leerlingen van Emmaus hem tijdens de Eucharistie herkennen in het breken van het brood. Hij wijst ons op de betrekkelijkheid van veel en geeft ons een blik op de eeuwigheid.
Ik wil eindigen met opnieuw de Tsjechische schrijver en politicus, Václav Halec, te citeren:
“Diep in onszelf dragen wij de hoop. Is ze niet daar, dan is ze nergens.
Hoop is een bewustzijn en staat of valt niet met wat er in de wereld gebeurt.
Hoop is niet voorspelbaar en niet voorzien. Hoop zit ons in de ziel, is in het hart gegrift, ligt voor anker voorbij de horizon.
Hopen, in deze diepe en krachtige betekenis, is anders dan blij zijn om wat goed gaat of je graag inzetten voor wat zeker succes heeft.
Hoop is de kunst om ergens aan te werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft.
Hoop is niet optimisme, niet de overtuiging dat iets goed zal aflopen.
Hopen is zeker weten dat iets zinvol is, ongeacht de afloop.
Ik wens u nog menig gelukkig en hoopvol jaar!