Overweging van Anneke Grunder OP, zondag 31 augustus 2025.
Eerste lezing: Wijsheid van Jezus Sirach 3, 17-18, 20 en 28-29
Evangelie: Lucas 14, 1, 7-14
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Hier vind je alle overwegingen.
Verkondiging
We leven in een cultuur waarin van ons wordt verwacht dat je iets van je leven maakt. Dat is een goed principe, want het leven is een kostbaar geschenk, waar je niet lichtzinnig mee om moet gaan.
Maar dat streven wordt vaak versmald tot de intentie om zo veel mogelijk van het leven te profiteren en je invloed stevig te laten gelden om zo de dingen naar jouw hand te kunnen zetten.
De woorden uit het boek Wijsheid kunnen dan bevreemdend en bevoogdend klinken. Het staat er ook nogal stellig: ‘een hoogmoedig mens wordt niet van zijn ellende genezen, want de plant van de slechtheid heeft wortel geschoten in hem’.
Is dat echt zo? Ik vrees van wel. En waarom dan?
Iemand die het wel weet, het zelfs beter meent te weten dan anderen, is niet in staat de stem van de ander te horen, evenmin als de stem van de Eeuwige in hemzelf. Daardoor is hij moeilijk in staat tot verandering, tot genezing dus. Hoogmoed is de wortel van het kwaad, omdat die je afsluit voor de ander, voor correctie tot het goede, voor de Ander.
Het is een van de oorzaken van de problemen van onze samenleving. Dat is misschien wel het duidelijkst te zien in de ecologische crisis waarin we wereldwijd verkeren. We hebben in onze westerse cultuur geprobeerd om alles onze wil op te leggen en naar onze hand te zetten. Dat deden we om problemen op te lossen, maar ook om ons eigen belang te dienen. Wíj stonden daarbij in het centrum, niet de aarde als geheel.
De gevolgen zijn groot: de aarde en de lucht worden vergiftigd, diersoorten worden uitgeroeid, de zee zit vol plastic soep. We krijgen de gevolgen ook op ons eigen bord: mensen worden ziek van gifstoffen, raken door droogte in hongersnood of verliezen alles of sterven zelfs tijdens natuurrampen.
We weten hoe dit komt, maar we zijn maar langzaam in staat tot verandering o.a. omdat we de belangen van onszelf en van speciale groepen veilig willen stellen, maar nog meer omdat we opnieuw moeten leren wat echte samenwerking is. Dat lukt alleen als we andere mensen, dieren en planten ook ruimte van leven gunnen.
Nu hebben we ons – om met Jezus’ woorden te spreken- binnen het geheel van de schepping zelf de ereplaats toegeëigend. Wij vinden onszelf de belangrijkste gasten van Gods feest van zijn verbintenis met de aarde. Wij staan in onze ogen het hoogst op Gods ranglijst.
Jezus roept ons vandaag op om niet de ereplaats aan Gods tafel in te willen nemen, want dan sluiten we ons bij voorbaat af voor de grote betekenis die andere mensen en onze verdere omgeving hebben voor het feest van Gods koninkrijk.
Het is voor ons als samenleving moeilijk dat goed te horen, want verandering heeft een prijs in verlies van comfort en van economische mogelijkheden. We schuiven in het westen de verantwoordelijkheid graag af op anderen, en laten de landen van wie de ecologische voetafdruk klein is bloeden. Zo blijven wij op onze zelf uitgeroepen ereplaats zitten. We vergeten graag dat de prijs voor die houding ook groot is: naast de ecologische gevolgen kleuren agressie, onrecht, onveiligheid en oorlog onze samenleving.
Jezus nodigt ons daarom uit het over een andere boeg te gooien. ‘wees bescheiden, zoek de laagste plaats op!,Dat geldt m.i. niet alleen voor onze positie t.o.v. andere mensen, maar ook voor onze omgang met dieren en planten !’ Die plaats, achteraan, geeft je nl. zicht op de hele tafel van het leven, die plaats verlost je uit je vernauwde blik, doet je zien dat we samen veel meer zijn dan alleen. Of zoals het boek wijsheid het zegt: een wijs mens wil ‘een en al oor zijn’. Want de wijsheid van God, de weg naar het goede kan alleen gezien worden door mensen die bescheiden genoeg zijn om die ook te gaan zoeken en zich door dat spoor te laten gezeggen. Een wijs mens weet dat hij God en zijn mensen nodig heeft om de weg van het goede leven te zoeken en te volgen.
Alleen zo kunnen we een wereld opbouwen waarin we elkaar vooruit helpen, niet alleen als mensen onderling, maar ook in onze omgang met de hele schepping. Indianen, Aboriginals en andere inheemse volkeren leven ons dat voor, soms ten koste van hun eigen lijfsbehoud.
Dat vraagt van ons een blik, een houding die niet uitgaat van ‘voor wat hoort wat’. Het vraagt een manier van leven waarin we iets doen eenvoudigweg omdat het goed is. Jezus zegt het zo: als je een feest geeft, nodig dan niet de mensen uit die wat terug kunnen doen, niet uit berekening dus, maar draag zorg voor de kwetsbaren; ik reken daar ook dieren en planten toe. Zij kunnen niets terug doen, maar je hebt dan wel deel aan het goede leven, je zult leven met God.
Dat vraagt creativiteit en vooral lef. Ik bid ons allen toe dat we elkaar en onze wereld durven dienen en zo tot zegen zullen zijn op weg naar een wereld waarvan God zag dat die goed is.
