Overweging van Josephine van Pampus op de zesde zondag van Pasen, 14 mei 2023.
Lezingen: Handelingen 8,5-8.14-17 en Johannes 14,15-21
Heb lief! Telkens wanneer ik met de trein van Amersfoort het station van Zwolle binnenrol, zie ik die woorden op het grote spandoek aan de muur. Heb lief! Het heeft me altijd verrast dat uitgerekend deze woorden door heel Nederland verschenen als antwoord op die onzekere tijd met Covid. Heb lief! Tegen de angst, het verdriet, de woede of eenzaamheid. Heb lief!
Het is alsof je Guus Meeuwis hoort zingen: geef mij je angst, ik geef je er hoop voor terug. Het is het keren van perspectief dat weer kansen van leven geeft. Precies wat een Duncan Laurence niet snapt met een liedje dat een songfestival wint met de woorden ‘Loving you is a losing game’. Liefde mag een heleboel zijn, maar een ‘verloren zaak’ is het enige wat het niet is.
Maar hoe doe je dat? Dat keren met liefde?
Dat zoeken naar licht? Hoe voorkom je dat je je kracht niet verloren laat gaan in je boosheid, je angst of teleurstelling van wat of wie jou kwetst. Het is zó menselijk om te slaan met waarmee je zelf geslagen denkt te worden. Of je terug te trekken, verongelijkt te blijven, verbitterd, – omdat dat zoveel veiliger is en vertrouwder dan uit te zien naar iets nieuws wat je nog niet kent. En dan duurt het soms lang voordat je je realiseert dat het wroeten van de woede je hart van binnen kapot maakt. Waar je de ander ook de schuld van geeft: ík heb toch gelijk dat ik boos ben?
Maar de ander kan je niet veranderen, je bent het zelf die je perspectief kan keren.
Ik ben niet de eerste voorganger die iets zegt over de verbouwing van het klooster. Een andere deur, de ruimtes, de houten schotten die er in het claustrum staan. Ze zijn een obstakel op je weg als je niet wilt kijken in perspectief naar de toekomst. Het maakt je kribbig voor niets.
Maar als je ze wilt zien als een middel waardoor het over een paar jaar gerestaureerd en mooi zal zijn, dan is het een kans. Geen enkele verbouwing gaat zonder stof. En zélfs als het anders zou worden dan je had gedacht, dan nog is de wég er naar toe, hetgeen je ruimte, adem en geestkracht kan geven. Hoe ik kijk en reageer, dat is wat ik kan doen. Om te kunnen oogsten zul je moeten zaaien in aarde in de hoop dat er iets groeien gaat. Je stopt het zaadje in de grond – onzichtbaar voor je ogen, zichtbaar in je hart als je er open voor wil staan. Het is de verwachting van het groeien dat het zaaien in perspectief zet van de hoop.
En dat is waar we ook vandaag over horen.
Een klein stukje teruglezend in het evangelie van vandaag, spreekt Jezus over het grote gebod van de Liefde. Heb elkander lief. In het wassen van de voeten van zijn leerlingen, wat hij doet op de laatste avond van zijn leven, heeft hij de liefde in dienstbaarheid ten volle kenbaar gemaakt in het hoofdstuk hiervoor.
Maar het Licht van die Liefde dreigt overschaduwt te worden door wat daarna gebeurt. Judas die als verrader de zaal verlaat, zijn vrienden, zijn Rebbe, en wegloopt in de nacht. Wég van de anderen, wég van het licht, wég van de liefde, wég van de Eeuwige. De anderen blijven verbijsterd achter. Wat hebben ze gezien?
Het antwoord van Jezus aan de lamgeslagen leerlingen maakt hen misschien nog stiller dan ze al zijn. Niet zijn teleurstelling, geen woede, niet de angst benoemt Jezus: het is het perspectief van de Liefde dat de leerlingen gaande moet houden. Tegen de liefde is het verraad domweg niet bestand.
De dappere poging van Petrus om toch nog wat goed te maken ontzenuwt Jezus resoluut.
‘Ik zal mijn leven voor jou geven!’, belooft zijn rots, zijn grote gelovige.
‘Jij?? Zegt Jezus. Hou toch op. Nog voor de haan kraait zal je drie keer zeggen dat je me niet lief hebt. Nog vóórdat het weer licht wordt, in de donkere nacht zal je me verloochenen, zeggen dat je me niet kent’. En jij, Filippus? Jij weet nog steeds niet waar ik heen ga? Heb je dan niet opgelet?
En wéér is het de liefde waar Jezus op wijst, de Liefde die het weergaloze perspectief is tegen lafheid en onbegrip. Die ingeklemd staat tussen wat geen geestkracht heeft, maar als het ware het donker explodeert tot een lichtende dragende vlam.
Het is bijna alsof je weer terug bent bij het begin van het scheppingsverhaal: Gods Geest zweefde over het water, en verbijsterd door de ondoorzichtigheid van de mensenwereld roept de Eeuwige; “Licht”. Omdat zij zich wil verbinden met ons.
Daarom is de belofte aan de leerlingen van de komst van de Geest van waarheid ook zo troostend. In verbinding met de liefde voor, en van en in de levensweg van Jezus zijn ze verbonden met de Vader. Het is geen voorwaarde, maar het is wat onlosmakelijk met elkaar verbonden is. Áls je met God onderweg wilt, als je Jezus ontvangt in je doen en laten, dan bén je de Liefde die de Eeuwige bedoelt. De liefde die simpelweg de grondwet van je leven is. Niet omdat het moet. Maar omdat je in je hart niet anders kan.
Heb mij lief, in wat je doet, waar je zorg naar uit gaat. Heb mij lief, in de aandacht voor de ander. Heb mij lief, in de kwetsbare, de weerloze. Heb mij lief, in de Schepping van God.
Een nieuw verstaan van wat ooit al is gezegd. En dat daarin de geest je mag dragen en we de hemelvaart van de Heer met vertrouwen tegemoet mogen zien.
Een perspectief dat haar weerga niet kent.
Amen.
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Andere overwegingen vind je op de pagina 'inspiratie'.
Overwegingen van vóór april 2023 vind je hier.