Overweging van Corinne van Nistelrooij op het feest van de Heilige Familie, oudjaarsdag, 31 december 2023.

Lezingen: Jezus Sirach 3,3-17 en Lucas 2,22-40

Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.

Hier vind je andere overwegingen (en hier de overwegingen tot april 2023).

Overweging

Twee dagen geleden kreeg ik op de familie-app een berichtje van mijn zus. Zij was in België en stuurde een foto van een kerststal die erg veel leek op de kerstgroep vroeger bij ons thuis. Mijn broers en ik herkenden de beelden en reageerden direct op het appje. We wisten het allemaal nog tot in detail hoe de kerstbeelden er vroeger thuis uit hadden gezien: de kameel met zijn gebroken nek, de kleur van het dekentje in de kribbe, de knielende oude herder die kaal was maar wel een lange baard had. Wat was het dat we deelden in die appjes? Laat ik het maar ‘familie-erfgoed’ noemen. Erfgoed dat ieder mens van huis uit meekrijgt en dat rond de kerstdagen en Oud & Nieuw, meer nog dan anders, een grote rol speelt. Het zijn immers dagen waarop we ons veelal terugtrekken uit het maatschappelijk leven en naar binnen keren, naar onze eigen kring. En wat tref je daar aan dit jaar?

Hoe is jouw band met je familie? Brengt het je goeds, is er gedoe, verdriet of gemis? Hoe denk je over je ouders, wat brachten ze je? Wat deel je met je broers en zussen? En wat niet? Wat verwacht je van je kinderen of kleinkinderen? En hoe denken ze over jou?

Jezus Sirach moedigt ons in de eerste lezing aan om onze familiebanden goed te houden. Er staat: ‘Wie ontzag heeft voor de Allerhoogste eert zijn ouders’. Die eert het familie-erfgoed, zou je kunnen zeggen. Dat erfgoed dat vaak generaties lang wordt doorgegeven, verbindt je met je familie. Dat erfgoed dat natuurlijk niet vlekkeloos is maar dat wél bij jou hoort, je gevormd heeft en waarvan jij aspecten op jouw beurt weer doorgeeft.

Natuurlijk heb ik het hier niet alleen over de band tussen bloedverwanten. En zo kom ik bij het feest van vandaag,  want het feest mag dan wel het feest van de heilige familie zijn, maar wie daar de grens te nauw trekt, komt in de problemen. Mens worden doe je immers niet alleen. Dat is biologisch zo, maar ook geestelijk, intellectueel en emotioneel. We worden wel als mens geboren, maar er is nog een hele weg te gaan om mens te wórden.

Wij maken als mensen deel uit van een groot netwerk van verbindingen op allerlei niveaus. Denk aan de vele manieren van samenleven, zoals een zelfgekozen familie en een bonusfamilie. Denk aan vriendengroepen, kloosterordes of denk aan het gemis van familie, zoals dat bijvoorbeeld speelt bij adoptie en migratie, bij weeskinderen of bij militairen aan het front en hun achtergebleven geliefden. Ook onzichtbare verbindingen laten hun sporen na in je familie-erfgoed.

In de lezingen van vandaag komen we in de tempel niet alleen het kerngezin Maria, Jozef en Jezus tegen. Nee, we horen ook over Simeon en Hanna, en dat is niet zonder reden. Simeon en Hanna zijn oud, ze zijn opgegroeid met de belofte van een Messias, een bevrijder. Na hun jarenlange levenservaring weten zij wat het leven hen bracht en vooral ook wat het leven hen niet gegeven heeft. En dan? Dan komt er een echtpaar de tempel binnen. Een gewoon echtpaar net als velen.

En net als zo veel jonge ouders in die tijd komen zij de Wet vervullen: hun eerstgeboren zoon opdragen aan God. Onverwacht wordt Jezus met zijn vader en moeder door Simeon uit de rij van tempelgangers gehaald. Het is een gerichte keuze van Simeon. Want iets in hem zegt dat dit kind, in al zijn gewoonheid, buitengewoon bijzonder is.  Hij neemt het kind in zijn armen…. De oude man koestert het pasgeboren jongetje en merkt dat het Kind zijn diepste verlangen vervuld. Met de baby in zijn armen kan hij zich overgeven aan dat wat het leven hem brengt, aan dat wat de dood hem brengen zal… De oude Simeon omarmt het leven met alles wat daarbij hoort.

Hoe mooi is het, dat zowel Simeon als Hanna niet in het verleden leven, hoewel hun hoge leeftijd daartoe alle aanleiding geeft. Hun verleden is immers veel groter dan hun toekomst. Toch zien ze vooruit. Hun verwachtingsvolle uitzien werd door hun leeftijd niet uitgeblust. Ze koesteren een toekomstvisioen. Ze hebben de hoop niet opgegeven en blijven moedig uitzien naar een Gods toekomst. Deze twee mensen staan voor verwachting en vertrouwen.

Een herinnering uit mijn eigen familie-erfgoed komt boven. Ik was 6 maanden zwanger van mijn jongste kind, toen mijn moeder een groot hartinfarct kreeg. Haar gezondheid was al zwak en haar overlevingskansen waren klein. Huilend stonden mijn vader, broers, zus en ik (met mijn dikke buik) bij haar ziekenhuisbed. Ik had een hechte band met m’n moeder en ik wilde haar zo graag nog mijn kindje laten zien. Het kind waar ik zo naar uitkeek.
Mijn man en ik besloten om een echoscopie te laten maken zodat we mijn moeder nog het geslacht en de naam van het kind zouden kunnen vertellen. Die echo had nog heel wat voeten in aarde want in die tijd waren alleen medische redenen aanleiding voor een echo. Maar na veel zoeken en bellen lukte het uiteindelijk. Toen we in het ziekenhuis naast haar bed zaten vertelden we haar dat we een zoon zouden krijgen en hoe we hem zouden noemen. Ze was zo blij met de komst van dit kind, ze straalde! Ze drukte de foto van de echo tegen haar hart, en zei met een knipoog:
‘Laat nu Heer, uw dienaar in vrede heengaan… Ik heb het heil aanschouwd.’
Ik begreep het toen niet helemaal. Ik studeerde nog geen theologie en was ook niet zo bijbelvast dat ik de tekst herkende. Maar ik voelde wel dat ze me geluk toewenste, toekomst, léven…

Mijn moeder overleed niet. Ze kreeg de ziekenzegen en leefde met een zwakke gezondheid, nog zeven jaar.

En ik? Ik werd een beetje meer mens na die ervaring. Want mens worden is een heel proces, dat een leven lang duurt. Mens worden doe je niet alleen, dat is godsonmogelijk. Mens worden gebeurt omdat anderen voor je zorgen en je dragen, je allerlei vaardigheden en kennis bijbrengen maar bovenal doordat anderen je vertrouwen en moed voorleven. Familie-erfgoed. Hoe zou je zonder die hulp, zorg en toewijding het leven aankunnen?

In deze dagen waarin wij binnen allerlei familieverbanden het onderlinge contact aanhalen vertelt de Kerk ons over de heilige Familie. Laten we in gedachten eens terugblikken op afgelopen jaar. Waar vond jij warmte, geborgenheid, een echt thuis? Wie liet jou niet vallen?

En met wie , met welke kring, wil jij komend jaar een heilige familie vormen? Om samen Gods toekomst aan het licht te brengen. En wát van jouw familie-erfgoed, zou jij willen doorgeven in 2024?