Overweging van René Dinklo o.p. op de 3e zondag van de 40dagentijd, 3 maart 2024
Lezingen: Exodus 17, 1-7 en Marcus 12, 13-17
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Hier vind je andere overwegingen (en hier de overwegingen tot april 2023).
Verkondiging
Beste zusters en broeders, beste mensen,
Voelt u zich wel eens voor het blok gezet?
Ik vermoed dat een ieder hier ervaring meeheeft. Het overkomt je, maar was is jouw reactie. Hoe ga je daarmee om?
Ik geef drie voorbeelden waarbij het in het eerste voorbeeld gaat om een groep van mensen die voor het blok wordt gezet.
Het begon op 7 oktober 2023 een verrassingsaanval van Hamasstrijders op Israël. Raketten werden gelanceerd en strijders trokken Israël in en zaaiden dood en verderf. Ruim duizend Israëliërs kwamen om, het merendeel burgers, en ruim 250 mensen werden gegijzeld. Het is onmogelijk om niet te reageren als aangevallen land, je moet iets doen. Kies je voor blinde haat en wraak tegen alle Palestijnen of kies je voor de weg van sancties en overleg of kies je een andere optie?
Vorige maand was ik in Suriname en bezocht daar een Marrondorp in het binnenland. Marrons zijn afstammelingen van gevluchte slaven, die werkten op de plantages in het noorden. Ze gingen gemeenschappen vormen en leven volgens hun eigen tradities. Het Marrondorp dat ik bezocht was slechts per korjaal, een bootje, via de Surinamerivier bereikbaar. Mensen leven daar in hoofdzaak van wat de rivier en het oerwoud opbrengt. Daar was een kleine lagere school ingericht met afgedankt meubilair uit Nederlandse basisscholen. Maar de jonge Marrons, die verder willen leren, moeten hun dorp verlaten om bijvoorbeeld naar Paramaribo te gaan en te verblijven in een internaat.
En stel je nu eens voor dat zo’n jonge Marron na zijn schoolexamen afgerond te hebben tot de conclusie komt dat hij niet terug wil naar het geïsoleerde dorp waar hij vandaan komt, dat hij voelt dat hij daar niet meer past. Hij gaat terug naar zijn dorp om dit aan zijn moeder te vertellen. Zij wordt voor het blok gezet. Gunt die moeder haar zoon een eigen toekomst of sluit ze hem buiten?
Een derde voorbeeld. Na klachten van geregelde hoofdpijn gaat iemand naar de dokter. Uiteindelijk blijkt hij een kwaadaardig gezwel in de hersenen te hebben, dat niet te genezen is. Verschillende opties passeren de revue van niet behandelen tot diverse vormen van wel behandelen om het proces te remmen, met ieder eigen nadelen. Je wordt voor het blok gezet, maar het komt heel dicht bij je. Het gaat over je eigen leven.
Wat hebben de schriftlezingen ons vandaag te leren?
In het verhaal uit Exodus horen we hoe het volk van Israël te kampen heeft met een zeer serieus probleem: er is geen water. Mozes moet het vervolgens ontgelden als leider. Het is zijn schuld. Het volk brengt opvallend genoeg God niet ter sprake. Mozes op zijn beurt brengt in herinnering dat de uittocht uit het slavenland en de doortocht door de woestijn op weg naar het Beloofde Land, het plan van God is.
Uiteindelijk gaat Mozes met een klein groepje van representanten van het volk naar de rots bij de Horeb. En de Horeb is de plek waar God zich eerder gemanifesteerd had. Hier begint nu water te stromen. De vertrouwensrelatie tussen het volk en God wordt weer hersteld.
In het evangelieverhaal wordt Jezus uitgedaagd om een antwoord te geven op een vraag. Zijn vragenstellers denken dat Jezus maar twee antwoorden kan geven, die hem altijd in problemen zou brengen. Of hij zou kiezen voor het Jodendom en tegen het betalen van belasting aan de keizer of hij zou kiezen voor belasting betalen aan de keizer en tegen het Jodendom. Jezus echter doorziet de valstrik met een antwoord dat een derde weg beslaat: ‘Geef wat van de keizer is aan de keizer, en geef aan God wat aan God toebehoort.’ Eigenlijk gaat het hier om het aardse en het hemelse. Maar in het aardse, dat wat in onze wereld tussen mensen gebeurt, kan soms iets van God oplichten. We kunnen dat aanduiden als het Rijk Gods. Toch is soms het aardse gewoon het aardse en het hemelse gewoon het hemelse.
Hoe brengt de oogst van deze bijbelse verhalen ons verder?
Wat kun je doen als je als groep voor het blok wordt gezet zoals Hamas met het volk van Israël deed? In het Exodusverhaal zien we dat goed leiderschap essentieel is om zaken niet te laten escaleren. Goed leiderschap is leiderschap dat z’n mensen uit de emotie terugbrengt bij de basis. Waar is het om te doen?
Uiteindelijk gaat het om het verhaal van God met de mensen, God die meereist met de mensen als een gids om ons de weg te wijzen naar het goede leven. Dit echte verhaal is niet ijl zoals de lucht, maar zo fundamenteel als rotsgrond.
Ik constateer dat we in onze wereld veel leiders hebben, die meer gehecht zijn aan het pluche waarop ze zitten – aan hun eigen belangen dus – dan om een visie uit te dragen, die gericht is op het goede leven voor allen. Duurzame vrede in Israël en omliggende gebieden is alleen dan mogelijk wanneer gekoerst wordt op het goede leven voor Jood èn Palestijn. Dit is mogelijk als we uitstijgen boven onze eigen kleine belangen en waarbij we onze gezamenlijke levensbron vinden in de Ene God.
Deze lijn kunnen we doortrekken naar de jongvolwassene die zijn eigen keuzes wil maken, ook tegen de zin van zijn of haar familie. Als ouder hoop je vaak - bewust of onbewust - dat je kind treedt in jouw voetsporen. Dat hij of zij kiest voor de weg die jou goed lijkt. Maar wat als je kind een andere kant opgaat? Ook hier gaat het om de relatie met God. Je eigen ego als ouder moet niet het belangrijkste zijn. Bij opvoeden gaat het erom dat jij je kind voldoende bagage meegeeft om zelf het leven vorm te geven. Idealiter zou de relatie ouder – kind er één moeten zijn als die van God met zijn volk. God is er voor zijn volk ondanks alles, ook als het volk andere en soms verkeerde keuzes maakt.
En dan het voorbeeld dat je te horen krijgt dat je ongeneselijk ziek bent. Natuurlijk zullen in eerste instantie je emoties heen en weer slingeren van aanvaarding, naar ontkenning, opstand en weer aanvaarding. Misschien helpt hier het onderscheid dat Jezus op een indirecte manier maakt. Soms is het aardse gewoon het aardse en het hemelse gewoon het hemelse. Ons lichaam is uiteindelijk het aardse. Het is ontstaan uit stof en keert weer terug tot stof. We hebben het herdacht op Aswoensdag. Maar ons lichaam is wel bezield, aangeraakt door God. En we kunnen dat laten zien door te groeien in het geven van liefde en het ontvangen van liefde in alle omstandigheden van ons leven dus ook als het lichaam ons in de steek laat.
Beste zusters en broeders,
Wanneer je als individu of als groep voor het blok wordt gezet, dan hoeft dat geen struikelsteen of hakblok te zijn. We kunnen voorbij dit blok komen wanneer we onszelf en de ander plaatsen in het levende verhaal van God met de mens, samen op weg naar het land van Belofte.
Dat wij dit onder ogen mogen zien en ons eigen mogen maken.
Amen.
René Dinklo o.p.
