Leer mij de weg

Overweging van Corinne van Nistelrooij OP op de vierde zondag van Pasen, 30 april 2023, met bijzondere aandacht voor het Feest van de H. Catharina van Siena.

Lezingen: Handelingen 2,14a.36-42 en Johannes 10,1-10.

 

We hadden afgelopen week hier in het klooster een kwestie. De houten toegangsdeur, de deur vanaf de parkeerplaats aan de achterkant van het klooster, werd afgesloten. De tag, de sleutel waarmee je naar binnen kunt, konden we niet meer gebruiken. En er stonden drie tussenschotten in de kloostergang. Onze vaste, vertrouwde toegang naar de kerk was niet meer mogelijk. U begrijpt er ontstond paniek bij het kloosterteam, bij de bestuurders, de broeders, de mensen die naar het ochtend- of avondgebed wilden. Boosheid en teleurstelling omdat we door de nieuwe eigenaar van het klooster naar een andere zij-ingang gemanoeuvreerd werden. 

En het is dát type verdriet en die tegenslag waar Jezus op inspeelt als hij in het evangelie zegt dat Hij de deur is. De deur is een doorgang, van binnen naar buiten of andersom. Een overgang van de ene situatie naar de andere. Als Jezus een deur is, is Hij een mogelijkheid, een weg om te gaan, een manier om je situatie te veranderen. Dan gaat het om de toegang die Hij biedt. Dan is Jezus als een scharnier, een opening naar God, naar volheid van leven; ‘weidegrond’, noemt het evangelie dat, vruchtbaar leven. 

In het evangelie horen we dat Jezus meer is dan een goede herder die zijn volgelingen voorgaat. Hij zegt namelijk, met enige nadruk: ‘wanneer iemand door mij binnenkomt zal hij gered worden’. Da’s best lastige taal. Moeten wij gered worden dan? Waarvan? Wij zijn toch best aardige mensen? Met goede bedoelingen en zo. Daaraan ontbreekt het bij u en bij mij vast niet! 

Maar toch zou het bij Jezus best wel eens om een heel belangrijke en beslissende doorgang kunnen gaan. Een doorgang naar werkelijke vrijheid, vrede, liefde. Dat gaat verder dan goede bedoelingen. Dat gaat om werkelijk goed dóén, in vrede met jezelf, in vrede met de ander, in vrede met de wereld; ‘weidegrond’. Maar dan moeten we wel die stap durven zetten. Die deur doorgaan. 

Iemand die die deur werkelijk ten volle dóór ging is Catharina van Siena. Zij leefde in de 14 eeuw, en kreeg in de geschiedenis heel wat bijnamen: radicale feministe, verschrikking van Avignon, zelfs: heks. Toch is zij sinds 1970 één van de vier vrouwelijk kerkleraren, een gewaardeerd mystica. 

Als ze intreedt als lekendominicaan kiest ze in eerste instantie drie jaar lang voor volledige afzondering en keihard boeteleven. Maar dan verschijnt in een visioen Christus voor haar geestesoog en komt ze tot inzicht dat het heil van de medemens méér van belang is dan zelfkastijding. 

Jezus is daarvoor de deur. Zij zag Hem als de brug tussen hemel en aarde. De weg van Jezus leert ze zien als de verbinding tussen God en mens. Hij opent de toegang tot het geheim van God voor ons. Catharina zegt het mooi: 

Het beginpunt is op aarde, het eindpunt van de brug ligt in de Oceaan van Vrede, die God is. 

Om Jezus weg te volgen oefende Catharina zich in de deugden. Want de brug is opgebouwd uit deugden, zo stelde ze. Het gaat dan om goede daden als geduld, trouw, gematigdheid. Onze eigen inzet en geloof zijn dus nodig om tot eenheid met God te komen. Daarvoor hebben we, volgens Catharina, drie krachten in onze ziel: 

  • Het verstand is de eerste kracht. Richt je rationele geest op God, zodat je leert begrijpen wat zijn betekenis is, wat Hij/Zij je wil zeggen. 
  • De volgende zielekracht is onze wil. Er is moed en doorzettingsvermogen nodig om een deugdelijk leven te leven. 
  • De laatste kracht die je volgens Catharina nodig hebt, is je geheugen zodat je je blijft herinneren wat God voor jou heeft gedaan, alle goede dingen die Hij je gebracht heeft. 

Zo heb je dan de bouwstenen bij elkaar om de brug op te gaan. En als je nu denkt: moet ik dat allemaal alleen doen, op eigen kracht? Dan zegt Catharina: nee, de deugden verkrijg je door je naasten! Juist door je voor hen in te zetten zul je Christus volgen. Liefde voor God kan niet leven zonder liefde voor je naaste. 

Catharina deed dat zelf volop. Ze was praktisch en liefdevol voor armen, zieken en zondaars, maar ook genadeloos en confronterend voor machthebbers. Ze schreef gepeperde brieven naar de paus, naar staatshoofden en edellieden. Ze sprak hen aan op hun verantwoordelijkheid voor hun naasten. Ze wees hen op het volgen van de weg van Christus en de noodzaak tot het opbouwen van de Kerk. Want, zegt Catharina, op de brug bevindt zich ook een herberg, een gasthuis, de heilige Kerk die het Brood van het Leven in bewaring heeft en uitdeelt. Waar mensen op adem kunnen komen, geïnspireerd raken en weer verder kunnen op hun weg. Die Kerk moeten we koesteren. 

Zo’n plek hébben wij hier ook. Al meer dan 100 jaar is deze kerk een toevlucht voor mensen. Een rustpunt op hun weg, een plek voor tranen, voor liefde en stilte. Een plaats waar we in alle eenvoud de H. Schrift willen horen, de sacramenten willen vieren, onze God willen dienen door echt en toegewijd te zijn. 

Kortom, de werkelijke deur die we door gaan als we hier binnen komen blijft geopend. Die wordt niet geblokkeerd door schotten of muren in een kloostergang. Die deur, die Christus is, blijft altijd bereikbaar. Wij worden geroepen om over de drempel heen te stappen een stap buiten onszelf te zetten, de deur door. En zo op weg te gaan naar verandering, verbetering, groene weidegrond. Leven in overvloed, samen met de ander door één deur. 

Laten we hier blijven zoeken naar nieuwe wegen wetend en gelovend dat als we elkaar toe-genegen zijn God eindeloos en eeuwig is. Altijd hoger en dieper dan wij. Opdat we, zoals de H. Catharina van Siena het zegt, we dan met elkaar leven in de Oceaan van Vrede, die God is.

Sieneke Spiegel, Catharina van Siena, 2022.

 

Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.

Andere overwegingen vind je op de pagina 'inspiratie'.
Overwegingen van vóór april 2023 vind je hier