Verkondiging bij het Feest van de Gedaanteverandering van de Heer en het Feest van St. Dominicus, stichter van de Orde van de Dominicanen – 6 augustus 2023
Eerste lezing: Daniël 7, 9-10.13-14
Evangelielezing: In de woorden van Matteüs 17, 1 – 9
Verkondiging
Beste mensen, zusters en broeders,
Iedereen kent wel de uitdrukking: ‘Kleren maken de man’. Daar zit een zekere ervaringswijsheid in. Het maakt verschil of een man gekleed is in een overall en vies geworden van het sleutelen aan een auto of dat dezelfde man schoongewassen is en gekleed in een driedelig pak met bijpassende schoenen. En het maakt verschil of je een vrouw in een Oranjevoetbaltenue ziet of dezelfde vrouw gekleed in een galajurk met bijpassende juwelen. Je kijkt ongemerkt anders tegen hem of haar aan.
In dit geval is het een perspectief van een buitenstaander, hoe een ander tegen je aankijkt.
Dan is er ook nog het perspectief van de persoon zelf. Je voelt je ook anders wanneer je je werkkleding omruilt voor de mooiste kleding uit je inloopkast. En ik merk het zelf ook. Wanneer ik mijn habijt met aandacht aantrek, voel ik dat ik in een andere rol terecht kom.
In de beide lezingen van vandaag wordt iets gezegd over de kleding omdat het ter zake doende is. In de eerste lezing gaat het om de oude wijze wiens kleed zo wit als sneeuw was. Wit geeft daarbij puurheid en zuiverheid aan. In het evangelieverhaal staat beschreven dat Jezus van gedaante veranderde en dat zijn kleren zo wit werden als het licht. In beide beschrijvingen gaat het om visioenen. Het gaat niet om het zintuiglijk waarneembare, maar om een innerlijk schouwen. Het lijkt vreemd, maar dit soort beschrijvingen zijn van alle eeuwen en komen in vele teksten naar voren. Iemand vertelde mij eens dat hij hier in deze kerk bij de aanvang van een viering ook een witte gestalte had gezien waarbij het wit zo helder was als het licht van een felle led-lamp. Andere mensen zagen het niet. Het was een innerlijk schouwen.
Terug naar het visioen in het Matteüsevangelie. Bijzonder hierbij is dat het om een gedeelde ervaring gaat van Jezus zelf en Petrus, Jakobus en Johannes. In die ervaring wordt duidelijk wie Jezus werkelijk is. Wie zien het gebeuren in de verandering van zijn gedaante. In zijn menselijke gestalte straalt het Licht van God door, dat wordt uitgedrukt in de beschrijving dat zijn gezicht straalde als de zon en zijn kleren die wit werden als sneeuw. Niet kleren maken de man, maar God maakt de mens Jezus.
We zien het ook gebeuren in de verschijning van Mozes en Elia, die symbool staan voor de wet en de profeten en Jezus als de voltooiing ervan. Of vanuit christelijk perspectief zou je kunnen zeggen dat in deze drie personen het oude en nieuwe testament samenkomen.
En tenslotte wordt dit alles onderstreept door een stem uit de wolk. Dit kan niet anders zijn dan de stem van God: ‘Dit is mijn geliefde Zoon, in hem vind ik vreugde. Luister naar hem!’
En nu maken we sprong in de tijd en komen uit in het begin van de 13e eeuw. Dominicus, een Spaanse kanunnik, komt in zijn reizen in contact met katharen, een christelijke stroming die zich afzette tegen de Katholieke Kerk. Bisschoppen en abten hadden geprobeerd de katharen weer terug te brengen in de Moederkerk, maar zonder succes. De katharen verzetten zich onder meer tegen de pracht, praal en macht van de Kerk. Dominicus begreep dit en hij kwam tot de conclusie dat het averechts zou werken om in dure gewaden en gezeten op luxe rijdieren te proberen de katharen te bekeren. Hij koos ervoor om te voet te reizen en zich te kleden in een eenvoudig tuniek van ongebleekte wol. Basic dus. Voor Dominicus maakte kleding niet de man, maar zijn wijze van kleding moest ondersteunend zijn aan de boodschap die hij met overtuiging wilde uitdragen. Kleding was voor hem niet het uiterlijke plaatje van degene die hij zou willen zijn, maar een afspiegeling van datgene wat hij vanuit een innerlijke overtuiging verkondigde.
Beste mensen,
Onze cultuur is vooral een beeldcultuur. Je wordt beoordeeld op je uiterlijke verschijning, die mede bepaald wordt door de kleding die je draagt. Het is een leidend principe in onze samenleving en een verdienmodel geworden voor vele mensen en bedrijven. En of je het wilt of niet wij worden wel beïnvloed door deze cultuur.
Maar word je identiteit nu wezenlijk bepaald door hoe jij eruit ziet en hoe jij je kleedt?
Nee, je uiteindelijke identiteit komt naar voren bij het doorschouwen van jezelf of een ander.
Ik ben ervan overtuigd dat een ieder de volgende ervaring kent. Wanneer je langer contact hebt met een persoon met een zichtbare handicap dan verdwijnt op een gegeven moment die handicap in je beleving. Je ziet het als het ware niet meer omdat je in die ander vooral zijn of haar wezenlijke identiteit ervaart. En in mijn ervaring heeft dat vooral te maken met de identiteit die van God gegeven is.
Dat laatste komen we sterk bij Dominicus tegen. Van hem is bekend dat hij altijd tot God sprak. Zijn medebroeders vertelden dat hij zelfs in de nacht luid tot God bad. Zijn hele leven was één gebed tot God. Het is niet voor niets dat van Dominicus negen gebedshoudingen bekend zijn. En het bijzondere van Dominicus was dat hij geenszins van zijn medebroeders verwachtte dat zij een even intensief gebedsleven zouden leiden. Wat een geluk voor mij!
Zijn sobere kleding hielp hem om zijn verkondiging waarachtig te laten zijn, maar zijn kracht, zijn identiteit, kwam vanuit God. Hoe?
Door zich te voeden vanuit zijn intensieve gebedsleven, zijn studie en het samenleven met zijn religieuze broeders en zusters.
Beste mensen,
De gedaanteverandering van Jezus op de berg en het leven van Dominicus mogen ons richting geven hoe we ons als mens kunnen ontwikkelen. Niet ‘kleren maken de man’ met een identiteit die van buiten naar binnen gaat, maar met een identiteit die van binnen naar buiten gaat. Een identiteit die voorafgaat aan ons DNA, namelijk de oer-identiteit dat we drager zijn van Gods beeld. Mogen we ons hiermee meer en meer doen kleden.
Amen.
René Dinklo, OP
Sint Dominicus in gebed – El Greco
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Andere overwegingen vind je op de pagina 'inspiratie'.
Overwegingen van vóór april 2023 vind je hier.