Overweging van Jan Groot in de viering van 30 juli 2023.
Lezingen: 1 Koningen 3,5-12 en Matteüs 13,3.44-52
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Hier vind je andere overwegingen (en hier de overwegingen tot april 2023).
Overweging
Je mag een wens doen, stel je voor.
Of zelfs: ‘geef mij je verlanglijstje maar
dan maak ik het helemaal in orde’.
Zo ging het bij koning Salomo, we hoorden het.
Het was in een droom, maar dat geeft niet,
dromen zijn niet altijd bedrog.
Wij hebben ook zo onze dromen, dagdromen ….
Iemand zegt: ‘als ik nou eens een grote geldprijs won,
nou dan wist ik het wel’.
En menigeen hoopt – voor zichzelf of voor zijn of haar naasten –
vurig op een betere gezondheid, huisvesting,
een lieve partner wellicht, minder dagelijkse zorgen.
En voor de wereld: wat meer vrede en gerechtigheid,
wat meer ‘samen’,
en voor moeder aarde: minder opwarming!
Salomo, zo jong als hij is, heeft een uitzonderlijke hartenwens.
Hij bidt God om ‘een opmerkzame geest’,
(‘een horend hart’ staat er letterlijk),
en om ‘goed en kwaad te kunnen onderscheiden’.
Dat is midden in de roos.
Dat is wat Salomo en zijn volk nodig hebben,
het is God uit het hart gegrepen.
God prijst Salomo om wat hij níet heeft gevraagd:
- ‘een lang leven’ ….. nee, dat niet … immers:
het goede leven bestaat niet uit de lengte ervan,
maar uit hóe het geleefd is;
en ook: hoge ouderdom is nog wel eens een zware last;
- ‘grote materiële rijkdom’ .. nee, dat ook niet,
dat is mooi meegenomen, maar het maakt niet echt gelukkig,
dat is oeroude mensenervaring;
- ‘de dood van zijn vijanden’
ook dat Salomo niet gevraagd. Het staat er veelbetekenend.
Want iemand dood wensen is goddeloos, vijanden zijn ook mensen!
Ik merk dat de hartenwens van Salomo
mij deze keer heel bijzonder raakt:
‘geef mij, God, een horend hart,
en dat ik onderscheid kan maken tussen wat goed is
en wat kwaad is’.
Het raakt me zo door de tijd waarin wij leven.
Er gebeuren in deze jaren allerlei opmerkelijke dingen
waarmee ik me geen raad weet en waar ik me veel zorgen om maak,
en ik ben vast de enige niet.
- Er is in Europa een oorlog gaande met veel slachtoffers
en grote gevolgen wereldwijd;
- de aarde warmt snel op, de bewijzen ervoor zijn onheilspellend,
het nieuws staat er bol van;
- wereldwijd rukken in allerlei landen rechts en ultrarechts snel op,
met alle geweld - verbaal en fysiek - van dien, denk alleen maar
aan de gevolgen voor de LHBTI-gemeenschappen.
Er is veel meer te noemen uit de wirwar
van wat er allemaal en tegelijkertijd gaande is,
op aarde, in de wereld, in ons land.
En dan zijn er ook nog onze persoonlijke levens
en kleine verbanden.
Wat hebben we nodig? Wat zijn bronnen van verstaan en waarheid?
Niet: de holle praat, de in beton gegoten meningen en oordelen,
en al helemaal niet de dreigingen en het anonieme gescheld
op de social media.
We hebben ‘horende harten’ nodig,
mensen die in de diepte luisteren, door de woorden heen,
mensen die de tekens van onze tijd willen lezen en verstaan.
We hebben net als Salomo ‘de gave van het onderscheid’ nodig
tussen goed en kwaad, recht en onrecht;
dat we scherper leren zien wat waarachtig is en waar,
heilzaam en van belang voor wat verbindt en verzoent.
Daar moet om gebeden worden!
Daar komt voor mij nog iets wezenlijks bij, dat mij hoop geeft.
Het wordt ons hier in de kerk gegeven,
en het spreekt krachtig uit het evangelie van vandaag.
Waar het heen moet, wat de aarde echt toekomst geeft
heet daar ‘het rijk van God’.
Het evangelie van Matteüs spreekt in zeven gelijkenissen,
dus in beeldspraak, over dat rijk van God,
met telkens een ander tipje van de sluier.
Deze keer: het rijk van God is als een verborgen schat,
of als een uitzonderlijk waardevolle parel,
waar iemand heel zijn hebben en houden voor over heeft.
Jezus wil maar zeggen: de toekomst naar Gods hart,
de goede aarde, dat mag ons alles waard zijn.
En dan ook nog de beeldspraak van het vissers sleepnet.
Bij het rijk van God is sprake van onderscheid,
in de lijn van Salomo.
In het volle net zit goede vis en je hebt er ook slechte vis.
Bedoeld is, zegt de uitleg: je hebt rechtvaardige mensen,
en je hebt kwaadwillende mensen,
en kwaadwilligheid heeft in het rijk van God geen enkele toekomst.
Bijna aan het eind van het Matteüs-evangelie komt dit terug:
‘beslissend is’, zegt Jezus daar,
‘wat je voor de minsten van de mijnen doet’.
Dus: hoor en kijk met je hart,
dan volgt haast vanzelf de kleine goedheid;
op de plek waar je leeft doén wat je kunt,
samen met alle andere mensen van goede wil:
dát schept toekomst.
En ook en tegelijkertijd blíjven bidden: ‘uw rijk kome’.
Juist in de hele wirwar van vandaag blijven bidden:
‘uw rijk kome’,
en daar niet mee stoppen.
Anders lopen we het gevaar onszelf kwijt te raken, én elkaar,
én moeder aarde, én God.
James Tissot, Le trésor enfoui (De verborgen schat), 1894