Luisteren
Hier vind je muziek bij de tentoonstelling 'Troosten en verstoren' in het Dominicanenklooster. Van elk tentoongesteld werk kun je in onderstaande speellijst een muzikale versie horen. Je kunt de muziek zowel op Spotify beluisteren als op YouTube. Helaas was niet alle muziek op YouTube te vinden. Wil je de teksten meelezen? Dat kan onderaan de pagina of via deze link.
Psalm 1
Jedi Noordegraaf: ‘De eerste psalm geeft als een poort toegang tot het hele psalmboek. Deze psalm wenst je geluk toe. Het beeld visualiseert de mens als een boom vol goede vruchten. Het water waar hij in wortelt is de Torah, Gods wil. (…) In de mens die psalmen zingt welt een bron op: leven, vreugde, blijdschap. Elke dag.’
Gelukkig de mens
die niet meegaat met wie kwaad doen
die de weg van zondaars niet betreedt,
bij spotters niet aan tafel zit,
maar vreugde vindt in de wet van de Eeuwige
en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht.
Hij zal zijn als een boom,
geplant aan stromend water.
Op tijd draagt hij vrucht,
zijn bladeren verdorren niet.
Alles wat hij doet komt tot bloei.
Zo niet de wettelozen!
Zij zijn als kaf
dat verwaait in de wind.
Wettelozen houden niet stand waar recht heerst,
zondaars niet in de kring van de rechtvaardigen.
De Eeuwige beschermt de weg van de rechtvaardigen,
de weg van de wettelozen loopt dood.
Psalm 1, Nieuwe Bijbelvertaling
(voorgedragen in het Hebreeuws)
Psalm 13
Jedi Noordegraaf: ‘Soms is herhaling vervelend. Het herhaalde ‘Hoe lang nog...’ is hier echter een uiterst diep roepen, waarin ons tijdsbesef als een pijnlijke urgentie naar God toe wordt gericht. In het beeld staat de zandloper voor de tijd waarin we ons als mensen gevangen kunnen voelen. (…) In dit beeld geef ik een stem aan de zovelen die lijden op deze aarde, die smeken de gruweldaden te beèˆindigen. Dat God en wij wakker mogen worden.’
Hoe lang nog, Eeuwige, zult u mij vergeten,
hoe lang nog verbergt u voor mij uw gelaat?
Hoe lang nog wordt mijn ziel gekweld door zorgen
en mijn hart door verdriet overstelpt, dag aan dag?
Hoe lang nog houdt mijn vijand de overhand?
Zie mij, antwoord mij, Eeuwige, mijn God!
Verlicht mijn ogen, dat ik niet in doodsslaap wegzink.
Laat mijn vijand niet roepen: ‘Ik heb hem verslagen’
mijn belagers niet juichen omdat ik bezwijk.
Ik vertrouw op uw liefde:
mijn hart zal juichen omdat u redding brengt,
ik zal zingen voor de Eeuwige, hij heeft naar mij omgezien.
Psalm 13, Nieuwe Bijbelvertaling
gezongen als Anglicaanse chant:
How long wilt thou forget me, O Lord, for ever:
how long wilt thou hide thy face from me?
How long shall I seek counsel in my soul,
and be so vexed in my heart:
how long shall mine enemies triumph over me?
Consider, and hear me, O Lord my God:
lighten mine eyes, that I sleep not in death.
Lest mine enemy say, I have prevailed against him:
for if I be cast down, they that trouble me will rejoice at it.
But my trust is in thy mercy:
and my heart is joyful in thy salvation.
I will sing of the Lord, because he hath dealt so lovingly with me:
yea, I will praise the Name of the Lord most Highest.
Psalm 13, Book of Common Prayer
Charles Hylton Stewart (componist)
Psalm 44
Word wakker, Heer, waarom slaapt u?
Ontwaak! Verstoot ons niet voor eeuwig.
Waarom verbergt u uw gelaat,
waarom vergeet u onze ellende, onze nood?
Onze ziel ligt neergebogen in het stof,
ons lichaam vastgekleefd aan de aarde.
Sta op kom ons te hulp,
verlos ons, omwille van uw trouw.
Psalm 44,24-27, Nieuwe Bijbelvertaling
gezongen als gregoriaans gezang:
Exsurge; quare obdormis, Domine?
exsurge, et ne repellas in finem.
Quare faciem tuam avertis?
Oblivisceris tribulationem nostram?
Adhesit in terra venter noster?
Exsurge, Domine, adjuva nos,
et libera nos.
Psalm 43,23-26, Vulgata Clementina
Psalm 68
Jedi Noordegraaf: ‘Het openingsvers in de psalm zelf is een citaat uit het boek Numeri. Wanneer het volk door de woestijn trok, hief het dit vers aan, telkens als men het kamp verliet en een nieuwe nederzetting zocht.’
God verdrijft zijn haters zoals de wind de rook verdrijft.
Zoals was smelt bij het vuur,
zo vergaan de zondaars als God verschijnt.
Maar de rechtvaardigen verblijden zich,
zij juichen als God verschijnt,
uitgelaten van vreugde.
Zing voor God, bezing zijn naam,
maak ruim baan voor hem die door de vlakten rijdt.
Vader van wezen, beschermer van weduwen,
God in zijn heilig verblijf.
God geeft eenzamen een thuis
en gevangenen vrijheid en voorspoed.
God, toen u optrok aan het hoofd van uw volk,
toen u voortschreed door de woestijn,
beefde de aarde,
en water stortte uit de hemel
toen God verscheen, de God van de Sinaï,
toen God verscheen, de God van Israël.
De Eeuwige sprak een bevel uit,
een menigte vrouwen zei het voort:
‘Koningen vluchten, hun legers vluchten,
thuis verdelen de vrouwen de buit.’
De vleugels van de duif waren met zilver bedekt.
De Eeuwige woont voor eeuwig op zijn berg.
Geprezen zij de Heer, dag aan dag,
deze God draagt ons en redt ons.
Onze God is een reddende God,
bij God, de Eeuwige , is bevrijding uit de dood.
Een schouwspel is uw stoet, o God,
de stoet van mijn God, mijn koning, naar zijn heiligdom.
Hoor, zijn stem is een machtige stem.
Erken Gods macht:
zijn macht reikt tot boven de wolken.
Zie, de bron van Israël,
de ENE, die ons bevrijdde.
Psalm 68,2-4.6.9-12-15.17.20-21.25.34-35.27, naar de Nieuwe Bijbelvertaling
gezongen als poplied:
Just as smoke is driven high
Just as wax melts before the fire
So the wicked shall perish
Sing, oh, righteous, with gladness
Yes, lift up a song for Him who rides through the desert
Father to the fatherless
Judge for widows in loneliness
Is the Lord in His holy house?
Leads the prisoners victorious out
Earth quaked and rains came
when Sinai shook in Your presence
At God's word, let the women bring
Good news of enemy armies flee
Come now with us, divide up
See the spoil of golden doves
See the King Almighty forever on His mountain
Day after day, He bears us up
Our God is the God of salvation
Rescue from death belongs to Him
See Him now in His procession
Him who rides in the ancient, highest heavens
Behold, behold
Behold, He thunders with His voice
His power among the clouds
Behold, behold
Behold, the Fount of Israel
The One who brought us out
Poor Bishop Hooper, naar Psalm 68
Psalm 72
Moge in zijn dagen de rechtvaardige bloeien,
de vrede wereldwijd zijn tot de maan niet meer bestaat.
Psalm 72,7, Nieuwe Bijbelvertaling
gezongen als kerklied:
Voor kleine mensen is Hij bereikbaar,
Hij geeft hoop aan rechtelozen,
hun bloed is kostbaar in zijn ogen,
Hij koopt ons vrij uit het slavenhuis.
Hij zal opkomen voor de misdeelden,
Hij zal de machten die ons dwingen
breken en binden, Hij zal leven,
onvergankelijk als de zon.
Zoals de dauw die de aarde drenkt,
zo zal Hij komen en in die dagen
zullen trouw en waarachtigheid bloeien,
zal er vrede in overvloed zijn.
Dan dragen de bergen schoven van vrede
en de heuvels een oogst van gerechtigheid,
een vloed van koren, golvende velden,
een stad rijst op uit een zee van groen.
Zijn naam is tot in eeuwigheid,
zolang de zon staat aan de hemel.
Zijn naam gaat rond over de aarde,
een woord van vrede, van mens tot mens.
Huub Oosterhuis, naar Psalm 72
Tom Löwenthal (componist)
Psalm 73
Jedi Noordegraaf: ‘Een diepe zelfreflectie. (…) Wat heeft geloven voor eigenlijk voor zin? (…) Het maakproces van Psalm 73 ging erg diep en mijn tekening werd uiteindelijk een ijsschots in de vorm van een hart. Aan de ene kent smelt het ijs, aan de andere staat een persoon nog altijd verlangend naar boven te kijken. Een actuele insteek, met een verwijzing naar het klimaatprobleem. We leven in een tijd waarin zoveel gebeurt dat de angst mij soms om het hart slaat. Hoe ga ik om met mijn aardse fundament? Hoe zou de schepper willen dat ik met de schepping omga?’
Wie buiten u heb ik in de hemel?
Naast u wens ik geen ander op aarde.
Al bezwijkt mijn hart en vergaat mijn lichaam,
de rots van mijn bestaan, al wat ik heb,
is God, nu en altijd.
Psalm 73,25-26, Nieuwe Bijbelvertaling
gezongen als aria in de lutherse traditie:
Herr, Herr, wenn ich nur Dich hab',
so frag' ich nichts nach Himmel und Erden.
Wenn mir gleich Leib und Seel' verschmacht',
so bist Du doch, Gott, allezeit
meines Herzens Trost und mein Teil.
Maarten Luther, Psalm 73,25-26
Dietrich Buxtehude (componist)
Psalm 84
Jedi Noordegraaf: ‘Een hart met de zwaluw (pelgrimsvogel) in het midden in het hart een abstracte wegenstructuur van Santiago. Ons lichaam, en specifiek ons hart is een tempel waar we God kunnen ontmoeten; Door de weg naar binnen te gaan, ons te keren naar God, pelgrimeren we naar God toe. Door dit volhardend te doen, ontstaan er ‘gebaande’ wegen, zoals in een andere vertaling te lezen is. Het volgende citaat van benedictijn Benoît Standaert was een inspiratiebron: ‘Bidden kan dus ook gewoon zijn; me bewust worden van wat er als verlangen leeft op de bodem van mijn hart.’’
Hoe lieflijk is uw woning,
Eeuwige van de hemelse machten.
Van verlangen smacht mijn ziel,
mijn hart en mijn lief roepen.
Zelfs de mus vindt een huis
en de zwaluw een nest
waarin ze haar jongen neerlegt.
Trekken zij door een dal van dorheid,
door hen verandert het in een oase;
rijke zegen daalt als regen neer.
Psalm 84,2-4.7, naar de Nieuwe Bijbelvertaling
gezongen als moderne koorbewerking:
How beloved is your dwelling place, O Lord of hosts,
My soul yearns, faints; my heart and my flesh cry out.
The sparrow found a house, and the swallow her nest,
Where she may raise her young.
They pass through the valley of Bakka,
they make it a place of springs,
the autumn rains also cover it with pools.
Caroline Shaw, naar Psalm 84,2-4.7
Psalm 103
Jedi Noordegraaf: ‘Wanneer Jezus wordt gedoopt komt uit de hemel de Geest naar Jezus toe. Hij komt naar beneden als een duif. De duif is het symbool van de aanwezigheid van de Geest. (…) De vader spreekt zijn liefde uit naar Jezus bij zijn doop.’
Liefdevol en genadig is de Eeuwige,
hij blijft geduldig en groot is zijn trouw.
Niet eindeloos blijft hij twisten,
niet eeuwig duurt zijn toorn.
Hij straft ons niet naar onze zonden,
hij vergeldt ons niet naar onze schuld.
Zoals de hoge hemel de aarde overspant,
zo welft zich zijn trouw over wie hem vrezen.
Zo ver als het oosten is van het westen,
zo ver heeft hij onze zonden van ons verwijderd.
Zoals een vader zich ontfermt over zijn kinderen,
zo ontfermt zich de Eeuwige over wie hem vrezen.
Psalm 103,8-13, Nieuwe Bijbelvertaling
gezongen als koorbewerking in de lutherse traditie:
Barmherzig und gnädig ist der Herr,
geduldig und von großer Güte.
Er wird nicht immer hadern, noch ewiglich Zorn halten.
Er handelt nicht mit uns nach unsern Sünden
und vergilt uns nicht nach unserer Missetat.
Denn so hoch der Himmel über der Erde ist,
läßt er seine Gnade walten über die, so ihn fürchten.
So ferne der Morgen ist vom Abend,
lässet er unsere Übertretung von uns sein.
Wie sich ein Vater über Kinder erbarmet,
so erbarmet sich der Herr über die, so ihn fürchten.
Maarten Luther, Psalm 103,8-13
Johann Schelle (componist)
Psalm 150
Jedi Noordegraaf: ‘De psalmen zijn voor menigeen de longen van de Bijbel. Wat als God onze adem is? Wat als Hij door mijn longen stroomde, mijn hart beroerde, mij deed zuchten van ontroering? Ons denken probeert God te vangen in godsbeeld, in het zeker weten. Het zijn ijdele pogingen om God te vangen, vast te pinnen. Hoe bizar eigenlijk. Alsof wij dat ooit zouden kunnen! Misschien is leven het enige dat wij kunnen en moeten doen. Ádemen. (…) Als je ademt, loof je God. Als je leeft, ben je een uitdrukking van de Levensbron. In het beeld zien we twee longen vol adem van God; met daarin musicerende mensen. Van daaruit groeit een boom. Dit is ook een terugverwijzing naar het begin van de psalmen. Zijn als een boom…’
[Alles wat adem heeft, loof de Eeuwige,
op zijn bevel zijn zij geschapen,
hij gaf hun een plaats voor eeuwigen altijd,
hij stelde een wet die nooit voorbijgaat.]
Loof God in zijn heilige woning,
loof hem in zijn machtig gewelf,
loof hem om zijn krachtige daden,
loof hem om zijn oneindige grootheid.
Loof hem met hoorngeschal,
loof hem met harp en lier,
loof hem met dans en tamboerijn,
loof hem met snaren en fluit.
Loof hem met klinkende bekkens,
loof hem met slaande cimbalen.
Alles wat adem heeft, loof de Eeuwige.
Halleluja!
[Eer aan de Vader en de Zoon en de heilige Geest.
Zoals het was in het begin, en nu en altijd
en in de eeuwen der eeuwen. Amen.]
Psalm [148,5], 150, [met afsluitende lofprijzing], Nieuwe Bijbelvertaling
gereciteerd als gregoriaanse psalmodie:
Spiritus omnis laudet Dominum,
quia ipse dixit et facta sunt;
omnia mandavit,
et creata sunt in aeternum.
Laudate Dominum in sanctis ejus;
laudate eum in firmamento virtutis ejus.
Laudate eum in virtutibus ejus;
laudate eum secundum multitudinem magnitudinis ejus.
Laudate eum in sono tubae;
laudate eum in psalterio et cithara.
Laudate eum in tympano et choro;
laudate eum in chordis et organo.
Laudate eum in cymbalis benesonantibus;
laudate eum in cymbalis jubilationis.
Omnis spiritus laudet Dominum!
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto,
Sicut erat in principio, et nunc, et semper,
et in saecula saeculorum. Amen.
Psalm 150 en 148,5, met afsluitende lofprijzing, Vulgata Clementina
De werken van Jedi Noordegraaf zijn te koop via de webshop van www.studiovandaar.nl.
Zin in nog meer psalmmuziek om bij na te genieten? Kijk dan nog even hier.