Als je na afloop van je bezoek nog wat wilt nagenieten, dan is deze speellijst voor jou! Nog meer muziek uit vele eeuwen en culturen. Je kunt de teksten weer meelezen als je wilt, onderaan deze pagina, of via deze link.

Psalm 1

Hoogstwaarschijnlijk zijn psalmen vroeger, in de tempel, synagoge en vroege kerk vaak gezongen in beurtzang tussen voorzanger en de gemeenschap. Daarvoor bestonden verschillende vormen: gewoon om en om een regel of aantal regels, of voorzingen en nazingen, of af en toe als groep invallen met een refrein. In latere eeuwen werd deze praktijk verdrongen door steeds complexere koorzang door specialisten.

Rond het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965, waar besloten werd tot een grote modernisering van de Rooms-Katholieke Kerk) werden er allerlei manieren bedacht om de kerkgangers (het ‘volk’) weer meer bij de liturgie te betrekken en een actievere rol te geven. Het zingen in beurtzang werd daar één van de belangrijkste muzikale vormen van. Er werden nieuwe, eenvoudige refreinen gecomponeerd die kerkgangers gemakkelijk konden meezingen, zoals het ‘Heureux est l’homme…’ in dit luistervoorbeeld.

gezongen als beurtzang met refrein:

[Hereux est l’homme qui met sa foi dans le Seigneur]

Heureux est l'homme qui n'entre pas au conseil des méchants,
qui ne suit pas le chemin des pécheurs,
ne siège pas avec ceux qui ricanent,
mais se plaît dans la loi du Seigneur
et murmure sa loi jour et nuit!

Il est comme un arbre planté près d'un ruisseau,
qui donne du fruit en son temps,
et jamais son feuillage ne meurt;
tout ce qu'il entreprend réussira,
tel n'est pas le sort des méchants.

Mais ils sont comme la paille balayée par le vent:
Le Seigneur connaît le chemin des justes,
mais le chemin des méchants se perdra.

vertaling:

[Gelukkig de mens die vertrouwt op de ENE]

Gelukkig de mens
die niet meegaat met wie kwaad doen
die de weg van zondaars niet betreedt,
bij spotters niet aan tafel zit,
maar vreugde vindt in de wet van de ENE
en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht.

Hij zal zijn als een boom,
geplant aan stromend water.
Op tijd draagt hij vrucht,
zijn bladeren verdorren niet.
Alles wat hij doet komt tot bloei.

Zo niet de wettelozen!
Zij zijn als kaf
dat verwaait in de wind.

Wettelozen houden niet stand waar recht heerst,
zondaars niet in de kring van de rechtvaardigen.
De ENE beschermt de weg van de rechtvaardigen,
de weg van de wettelozen loopt dood.

Psalm [40,5a] en 1, Nieuwe Bijbelvertaling

 

Psalm 13

Op vergelijkbare wijze waren de protestantse reformaties in en na de 16^e eeuw er onder meer op gericht de kerkgangers actiever te betrekken in de liturgie, en zo de rituelen weer meer van de gemeenschap te maken. In de sfeer van het calvinisme was de oplossing: de Bijbelse psalmteksten in coupletten op rijm zetten en voorzien van relatief eenvoudige melodieën. Elk couplet kon dan op dezelfde melodie gezongen worden. Denk ter vergelijking aan het Wilhelmus. Deze manier van psalmzingen heeft in Nederland breed ingang gevonden en is vele generaties protestanten vertrouwd (geweest). Nog steeds worden deze ‘Geneefse psalmen’ (uit Genève) veel gezongen, al neemt de populariteit op veel plekken zienderogen af. In dit luistervoorbeeld hoor je de melodie zelf, en vervolgens creatieve bewerkingen ervan door musici uit het jodendom, de Grieks-orthodoxe kerk en het Turkse soefisme.

gezongen als Geneefse psalm in verschillende stijlen:

Jusques à quand as establi,
Seigneur, de me mettr’ en oubli,
est-cà jamais? par combien d’aage
destourneras tu ton visage
de moy, làs! d'angoisse rempli?

vertaling:

Hoe lang nog, ENE, zult u mij vergeten,
hoe lang nog verbergt u voor mij uw gelaat?
Hoe lang nog wordt mijn ziel gekweld door zorgen
en mijn hart door verdriet overstelpt, dag aan dag?

Psalm 13,2, Nieuwe Bijbelvertaling

 

Psalm 44

'Psalmen voor Nu' (2005-2014) was een project waarin álle 150 psalmen wilde toonzetten als popmuziek van hoge kwaliteit met volwaardige teksten. Er werden dichters en muzikanten ingeschakeld, voornamelijk uit de protestants-christelijke wereld.

gezongen als poplied:

Mijn God, u was in de verhalen
die ons zijn doorverteld.
De held van onze ouders.

U wilde ruimte voor hen maken:
u schoof de vijand aan de kant
met eigen hand – van hen hebt u gehouden.

Mijn God, u kunt de ruimte geven:
dan slaat uw volk zijn slag
en mag het blijven winnen.

Wij kunnen dit niet overleven
als u niet zelf steeds voor ons vecht -
u lacht hen weg en ik zal voor u zingen

Maar nu hebt u ons laten vallen:
u vecht niet met ons mee
en leeg laat u ons achter.

Wij gaan als beesten naar de slager;
u hebt niet veel voor ons gevraagd:
wat zijn wij waard?
Nog minder dan wij dachten.

U laat de mensen om ons lachen.
Men schudt het hoofd.
Wij zijn een pijnlijke vertoning.

Wat ik ook doe, ik moet me schamen
als ik de hele dag maar door
hun grappen hoor en de beledigingen.

Dit is ons lot. Maar ondanks alles
zijn wij u niet vergeten -
en toch stuurt u ons weg
de nacht in, met de beesten.

Want als wij hem vergeten waren
die weet waar ik mee bezig ben
en wat ik denk dan had God het geweten.

Mijn God, waarom ligt u te slapen?
Laat zien, dat u ons kent
of bent u ons vergeten?

Wij kruipen moeizaam door de modder.
Wij komen niet meer van de grond,
totdat u komt:
wees trouw. Laat ons iets weten.

 

Psalm 68

Op en top koormuziek, dit. De muziek beeldt de tekst bijna woord voor woord uit. Hoor je het ‘uiteen stuiven’, ‘vluchten’ en ‘verdrijven’ in het gefladder van de nootjes? Als je trouwens goed luistert, hoor je dat het stuk voor twee koren is geschreven die elkaar afwisselen. Johann Pachelbel schreef muziek voor diensten in de Lutherse kerk, waar naast het Duits ook nog wel in het Latijn werd gezongen.

gezongen als koorwerk in lutherse traditie:

Exsurgat Deus, et dissipentur inimici ejus;
et fugiant qui oderunt eum a facie ejus.
Sicut deficit fumus, deficiant;
sicut fluit cera a facie ignis,
sic pereant peccatores a facie Dei.
Et justi epulentur,
et exsultent in conspectu Dei,
et delectentur in laetitia.

Cantate Deo; psalmum dicite nomini ejus:
iter facite ei qui ascendit super occasum.
Dominus nomen illi; exsultate in conspectu ejus.

vertaling:

God staat op, zijn vijanden stuiven uiteen,
zijn haters vluchten als hij verschijnt.
U verdrijft ze zoals de wind de rook verdrijft.
Zoals was smelt bij het vuur,
zo vergaan de zondaars als God verschijnt.
Maar de rechtvaardigen verblijden zich,
zij juichen als God verschijnt,
uitgelaten van vreugde.

Zing voor God, bezing zijn naam,
maak ruim baan voor hem die door de vlakten rijdt.
ENE is zijn naam! Jubel als hij verschijnt.

Psalm 68,2-5, Nieuwe Bijbelvertaling

 

Psalm 72

Taizé is een oecumenisch klooster (Rooms-Katholiek en protestants) in de Franse Bourgogne, gericht op eenvoud, ontmoeting en gebed. Het klooster trekt jaarlijks vele gasten uit alle werelddelen. Ook de jaarlijkse jongerenconferenties zijn erg populair. Kenmerkend voor de muziek van Taizé is dat het vaak relatief korte liederen zijn die meerstemmig worden gezongen en vele malen worden herhaald. De herhaling heeft een meditatief effect en is bedoeld om ook het onderbewuste te betrekken in het bidden. In Taizé wordt in vele talen gezongen – een teken van de culturele veelkleurigheid.

gezongen als herhaald refrein:

Señor, que florezca tu justicia,
y tu paz empape la tierra,
O Dios, que florezca tu justicia,
y se llene nuestra vida de ti.

vertaling:

Moge in zijn dagen de rechtvaardige bloeien,
de vrede wereldwijd zijn tot de maan niet meer bestaat.

                Psalm 72,7, Nieuwe Bijbelvertaling

 

Psalm 73

Nog een lied uit de traditie van Taizé. In dit voorbeeld is weer een herhaald refrein te horen, maar deze keer zingen solisten er verschillende andere Bijbelpassages overheen. Het gevolg is een mengeling van oudtestamentische en nieuwtestamentische teksten, waardoor de God uit de psalmen (Oude Testament, de geschriften die ook in het jodendom worden gelezen) en Jezus Christus (christendom) opeens samenvallen. Voor veel christenen niet zo problematisch, voor joden soms best bevreemdend of zelfs beledigend.

gezongen als herhaald refrein met solo's

Op u vertrouw ik, Jezus Christus.
Mijn verlangen gaat uit naar u,
Heer, op u blijf ik steeds vertrouwen.
Ik bouw altijd op u.
Heer, denk aan uw barmhartigheid.
Mijn ogen zijn steeds gericht op de Heer.
Hij zal mijn voet uit de strik bevrijden..
Wie anders dan hem heb ik in de hemel?
Wie anders dan hem heb ik hier op aarde?
Al vergaat mijn lichaam en mijn hart,
de rots van mijn hart blijft God voor altijd.

naar o.a. Psalm 73,25-26, vertaling onbekend
                Jacques Berthier (componist)

 

Psalm 84

In de Middeleeuwen ontstond vanuit het gregoriaans een steeds rijkere, complexere meerstemmige koorzang. Deze ‘polyfonie’ werd gezongen door geoefende zangers. Voorafgaand aan en tijdens de protestantse reformaties en Rooms-Katholieke Contrareformatie ontstond kritiek op de onverstaanbaarheid van die muziek. De muziek moest weer beter te volgen zijn voor kerkgangers. Hoe? Door zoveel mogelijk de zangers synchroon dezelfde tekst laten zingen, in plaats van op canon-achtige wijze een kunstig muzikaal vlechtwerk te laten maken. Het luistervoorbeeld laat van beide stijlen iets horen – vlechtwerk en synchroniciteit.

gezongen als koorbewerking:

Beati qui habitant in domo tua, Domine;
in saecula saeculorum laudabunt te.
Beatus vir cujus est auxilium abs te:
ascensiones in corde suo disposuit,
in valle lacrimarum, in loco quem posuit.

vertaling:

Gelukkig wie wonen in uw huis,
gedurig mogen zij u loven.
Gelukkig wie bij u hun toevlucht zoeken,
met in hun hart de wegen naar u.
Trekken zij door een dal van dorheid,
door hen verandert het in een oase;
rijke zegen daalt als regen neer.

                Psalm 84,5-7, Nieuwe Bijbelvertaling

 

Psalm 103

Net als het eerste luistervoorbeeld is deze psalm erop gericht in de refreinen de hele goegemeente naar hartenlust te kunnen laten meezingen. Samenwerken met verschillende componist maakte Huub Oosterhuis vele liederen volgens die gedachte. In dit geval is het Antoine Oomen, een componist van wie regelmatig muziek klinkt in de vieringen in dit Dominicanenklooster. Veel van de teksten die Huub Oosterhuis zijn vrije bewerkingen van de Bijbelse psalmteksten, gepubliceerd als '150 psalmen vrij'.

gezongen als kerklied met refrein:

Gij zijt Gij
godheid barmhartig lankmoedig
overvloeiend van vriendschap en trouw.

Gij draagt ons onze zonden niet na.
Gij zult geen kwaad met kwaad vergelden.
Groter dan alle zonden zijt Gij.

Zoals een man voor zijn kinderen barmhartig is
zijt Gij voor ons een barmhartige vader.

Gij kent ons toch –

            Huub Oosterhuis, naar Psalm 103,8-10.13-14
                Antoine Oomen (componist)

 

Psalm 150

Psalm 150 is het slotstuk van het hele psalmenboek. In een laatste fanfare komen allerlei instrumenten voorbij, met als conclusie: ‘Alles wat adem heeft, loof de ENE.’ Die nadruk op muziek maakt deze psalm natuurlijk aanlokkelijk voor componisten. Ook John Rutter maakt er in het luistervoorbeeld een waar spektakel van. Rutter is bekend van de muziek die door vele koren wordt gezongen rond de kerst. Naast die smeuïge kerstmuziek schreef hij onder meer dit 'Psalmfest', waarvan Psalm 150 het grootse slot vormt. Een knetterende lofzang is het.

gezongen als 'anthem', koorwerk met blazers, slagwerk en orgel:

O praise God in his holiness: praise him in the firmament of his power.
Praise him in his noble acts: praise him according to his excellent greatness.
Praise him in the sound of the trumpet: praise him upon the lute and harp.
Praise him in the cymbals and dances: praise him upon the strings and pipe.
Praise him upon the well-tuned cymbals: praise him upon the loud cymbals.
Let every thing that hath breath: praise the Lord.
Hallelujah.

vertaling:

Loof God in zijn heilige woning,
loof hem in zijn machtig gewelf,
loof hem om zijn krachtige daden,
loof hem om zijn oneindige grootheid.

Loof hem met hoorngeschal,
loof hem met harp en lier,
loof hem met dans en tamboerijn,
loof hem met snaren en fluit.

Loof hem met klinkende bekkens,
loof hem met slaande cimbalen.
Alles wat adem heeft, loof de ENE.
Halleluja!

                Psalm 150, Nieuwe Bijbelvertaling